အရသာခါးတဲ့ ကော်ဖီကို ဘာ့ကြောင့်ကြိုက်ကြတာလဲ

ကော်ဖီ သောက်သုံးတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း တောရော၊ မြို့ပါမကျန် ပျံ့နှံ့လာနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်များအဖြစ် ဖွင့်လှစ် ရောင်းချနေကြရာတွင်လက်ဖက်ရည်အချို အပြင် ကော်ဖီကိုပါ တွဲဖက်ရောင်းချကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယခင်က

ကော်ဖီမှုန့်ကို ရေနွေးနဲ့နှပ်ပြီး ရေစစ်နဲ့စစ်ကာ စစ်ကျကော်ဖီရည်ကိုသကြား၊ နို့များထည့်ပြီး ရောမွှေကာ သောက်သုံးခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ တချို့မှာမူ ကော်ဖီစစ်ကျရည်နဲ့ သကြားအနည်းငယ်ကိုသာ ထည့်ပြီး ကော်ဖီမဲ (ဘလက်ကော်ဖီ) အဖြစ်သောက်သုံးကြပါတယ်။

ယခုအခါမှာမူ ကော်ဖီမှုန့်၊ နို့မှုန့် (နွားနို့မှမဟုတ်တဲ့ နို့မှုန့်) နဲ့ သကြားသုံးမျိုးကို၊ နှစ်မျိုးဖြစ်စေ၊ သုံးမျိုးကိုဖြစ်စေ ရောစပ်ထားတဲ့ အသင့်သုံးကော်ဖီထုပ်များကိုရောစပ်မှုပုံစံအမျိုးမျိုး၊ တံဆိပ်အမျိုးမျိုးနဲ့ ထုတ်လုပ်ရောင်းချ သောက်သုံးမှုများပြားလာနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

အသင့်သုံး လက်ဖက်ရည်ထုပ်များကိုလည်း ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေပါတယ်။ သို့သော် အသင့်သုံးလက်ဖက်ရည် သောက်သုံးသူများထက်အသင့်သုံးကော်ဖီ သောက်သုံးသူမှာ ပိုမိုများပြားကာ တောရွာများမှာပင် အသင့်သုံးကော်ဖီထုပ်များကို လွယ်ကူစွာ ဝယ်ယူသောက်သုံးနိုင်နေတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်နဲ့ ဘီယာတို့ မှာပါဝင်တဲ့ ခါးသက်တဲ့ အရသာဟာသောက်သုံးသူများကိုစွဲလမ်းသွားစေနိုင်တဲ့ အတွက် ကြိုက်နှစ်သက်စွာ သောက်သုံးမှု များပြားနေကြတဲ့ အဖျော်ယမကာမျိုးများ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ကော်ဖီနဲ့လက်ဖက်ရည်တွင်ပါတဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာဟာ သောက်သုံးသူများကို နှစ်လိုဖွယ်ရှိစေကာ ဆွဲဆောင်မှုရှိစေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကော်ဖီနဲ့ လက်ဖက်ရည်မှာ ကဖိန်းလို့ခေါ်တဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာကို ဖြစ်စေတဲ့ ဓာတ်ပစ္စည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ကော်ဖီမှာ အခြားခါးသက်မှုကိုပေးတဲ့ ကွီနင်းဓာတ်လည်း ပါဝင်နေပါတယ်။ ကွီနင်းဓာတ်ကို အခြားသော အဖျော်ယမကာများမှာလည်း ထည့်သွင်းသောက်သုံးကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ သောက်သုံးမှုရဲ့ ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးပြစ်များလည်း ဒွန်တွဲနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ကွီနင်းဓာတ်ဟာ ငှက်ဖျားရောဂါကို ကာကွယ်ကုသပေးနိုင်တဲ့အတွက် ယခင်က ငှက်ဖျားကာကွယ်ဆေးအဖြစ် အသုံးများခဲ့ပါတယ်။ ဆင်ခိုနာခေါ်တဲ့ အပင်အခေါက်မှထုတ်ယူနိုင်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ကော်ဖီနဲ့ လက်ဖက်ရည်တို့မှာ ပါဝင်တဲ့ ကဖိန်းအခါးဓာတ်နဲ့ အရက်မှာပါဝင်တဲ့ အီသာနောဓာတ်တို့ဟာခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ဓာတ်ပြိုကွဲ ပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်စဉ်များတွင် လူတစ်ဦးနဲ့ တစ်ဦး မတူညီကြတဲ့အတွက် ဓာတ်ပြိုကွဲပြောင်းလဲမှုပေါ်မူတည်ကာ သောက်သုံးနိုင်မှုပမာဏများလည်း မတူကွာခြားကြတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ ကော်ဖီရဲ့ ခါးသက်မှုအရသာအပေါ်ခံစားမှုစွမ်းအားများပြားတဲ့ လူများဟာကော်ဖီကို ပိုမိုသောက်သုံးကြကြောင်း လေ့လာမှုအရ သိရပါတယ်။ သုတေသီများရဲ့အဆိုအရ ကော်ဖီရဲ့အရသာအပေါ် ခံစားတုံ့ပြန်မှုတစ်ခုတည်းကြောင့် မဟုတ်ဘဲ သောက်သုံးသူရဲ့ မျိုးဗီဇကလည်း လွှမ်းမိုးမှုရှိနေနိုင်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ကာဖိန်းရဲ့ခါးသက်မှုကို ခံစားရလွယ်သူများဟာကော်ဖီသောက်သုံးမှုနည်းမယ်လို့ မျှော်မှန်းခဲ့ကြသော်လည်း အမှန်တကယ်ကတော့ကော်ဖီကို ပိုမိုသောက်သုံးကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ကော်ဖီရဲ့ ခါးသက်မှုအထူးသဖြင့် ကာဖိန်းရဲ့ ထူးခြားတဲ့ ခါးသက်မှုအရသာကို ခံစားလွယ်တဲ့ လူများဟာ၊ ကော်ဖီကို ပိုမိုသောက်သုံးနေကြတဲ့အတွက် အံ့အားသင့်ဖွယ် ဖြစ်နေစေပါတယ်။ အများအားဖြင့် လူအများစုဟာ အစားအသောက်များမှာ ပါဝင်နေတဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာဟာ ဘေးဥပါဒ်ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ တွေးဆကြပြီး ထွေးထုတ်ပစ်လေ့ ရှိကြပါတယ်။ ထို့ကြောင့် ခါးသက်မှုအရသာရှိကြတဲ့ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်နဲ့ အရက်တို့ကို လူများသောက်သုံးနေမှု တွင် မျိုးဗီဇရဲ့ လွှမ်းမိုးနိုင်မှုကို သုတေသနပြုလေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။ ခါးသက်တဲ့ အရသာဟာ အတူူတူပင်ဖြစ်မယ်လို့ ထင်ရသော်လည်း ကဖိန်းနဲ့ ကွီနင်းတို့ရဲ့ ခါးသီးမှုဟာ မတူကွဲပြားကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ မတူညီတဲ့ ခါးသီးမှုအရသာခံစားရမှုကို မျိုးဗီဇက ထိန်းချူပ်ထားကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ကဖိန်းဓာတ်၊ ကွီနင်းဓာတ်နဲ့ လူသားများ ဖန်တည်းပြုလုပ်ထားတဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာကို ဖြစ်စေတဲ့ပရိုပိုင်းသိုင်အိုယူရာစီးလို့ခေါ်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းများရဲ့ ခါးသက်မှုအရသာကို ခံစားကြရာတွင် မတူညီကြခြင်းဟာ လူသားများမှာ ခါးသက်တဲ့အရသာကို ခံစားစေတဲ့ မျိုးဗီဇများရဲ့ ပါဝင်မှုအခြေအနေ မတူညီကြခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

သြစတြေးလျ နိုင်ငံ၊ ကွင်းစလင်းတက္ကသိုလ်မှ သုတေသီများဟာ ကော်ဖီကို ကြိုက်နှစ်သက်မှုနဲ့ လက်ဖက်ရည်ကို ကြိုက်နှစ်သက်မှု မတူကွဲပြားနေမှုကို သိရှိနိုင်ရန်အတွက် အင်္ဂလန်နိုင်ငံမှ ခါးသက်တဲ့ အဖျော်ယမကာများကို သောက်သုံးနေတဲ့ အသက် ၃၇ နှစ်မှ ၇၃ နှစ်ထိ ပါဝင်တဲ့ အမျိုးသားနဲ့ အမျိုးသမီး လူစုစုပေါင်း ၄၃၀၀၀ ကို ခါးသက်မှုအရသာကို ခံစားနိုင်တဲ့စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ မျိုးဗီဇများရဲ့ အခြေခံဖြစ်တဲ့ ဒီအင်အေတို့ ဆက်နွှယ်ပတ်သက်နေမှုကို လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။

လေ့လာခဲ့မှုအရ မျိုးဗီဇများရဲ့ ကြိုတင်စီစဉ်ထားခဲ့မှု အခြေအနေများပေါ်မူတည်ကာ ကော်ဖီကို ကြိုက်နှစ်သက်သူများနဲ့ လက်ဖက်ရည်ကိုကြိုက်နှစ်သက်သူများဆိုပြီး ဖြစ်လာစေကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ သို့မဟုတ် အဖျော်ယမကာများမှာ ကွီနင်းဓာတ် ပါဝင်မှု

ကြောင့် ခါးသက်မှုကို ခံစားရလွယ်တဲ့ လူများဟာ ကော်ဖီထက်၊ လက်ဖက်ရည်ကို ပိုမိုကြိုက်နှစ်သက်ကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ထို့ပြင် ကွီနင်းရဲ့ ခါးသက်မှုကို ပိုမိုခံစားနိုင်သူများဟာ ကော်ဖီကိုရှောင်လေ့ရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ကဖိန်းဓာတ်ရဲ့ အရသာကိုပိုမိုပြင်းထန်စွာ ခံစားနိုင်တဲ့မျိုးဗီဇပါသူများဟာ သာမန်လူများထက် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုပြီး ကော်ဖီကိုစွဲမက်ကြပြီး ကော်ဖီကို များစွာသောက်သုံးကြကြောင်း၊ ထိုလူများဟာအနည်းဆုံး တစ်နေ့ ကော်ဖီလေးခွက်ထက်မနည်း သောက်သုံးကြကြောင်း တွေ့ရပြီးကဖိန်းဓာတ်ရဲ့ ခါးသက်မှုအရသာကို ပိုမိုစူးရှစွာ ခံစားနိုင်ကြကာ စွဲလမ်းသွားစေတဲ့ အတွက် လက်ဖက်ရည်သောက်သုံးမှု နည်းကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ကဖိန်းဓာတ်ဟာ လက်ဖက်မှာထက်ကော်ဖီမှာပိုမိုပါဝင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဘရပ်ဆဲစပရောက်ခေါ် ဂေါ်ဖီထုပ်အသေးစားများမှာပါတဲ့ ခါးသက်မှုကိုခံစားနိုင်စွမ်းရှိသူများဟာ အများအားဖြင့် အရက်ကို မသောက်သုံးကြကြောင်း တွေ့ရပါတယ်။ သုသေသီများဟာ ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်များ ဖျော်စပ်ရာတွင် ခါးသက်မှုလျော့လာစေရန်အတွက် ထပ်မံဖြည့်စွက်ပေးကြတဲ့ နို့၊ မလှိုင်များ၊ သကြားများရဲ့ အနံ့ အရသာပေးမှုကိုမူ ထည့်သွင်းတွက်ချက်ထားခြင်း မရှိပါ။ ကော်ဖီသောက်သုံးကြရာတွင် ကော်ဖီသီးသန့် (ဘလက်ကော်ဖီ)၊ အခြားပစ္စည်းများပါတဲ့ ကော်ဖီ၊ ကာပူချီနိုစတဲ့ ကော်ဖီအမျိုးအစားအမျိုးမျိုးရှိရာ လူတစ်ဦးရဲ့ ကော်ဖီသောက်သုံးမှုပမာဏဟာသူ့ရဲ့ လူမှုစီးပွားရေးအခြေအနေ၊ ကော်ဖီမှာ ပါဝင်နေတဲ့ ကဖိန်းဓာတ်ကို ဓာတ်ကိုဖြိုခွဲခြေဖျက်နိုင်မှုစွမ်းရည် စတဲ့အချက်များပေါ်လည်း မူတည်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ကော်ဖီသောက်သုံးကြရာတွင် ကော်ဖီစေ့ကိုလှော်ပေးပြီးနောက် အမှုန့်ပြုလုပ်ကာ ရေနွေးနဲ့ နှပ်ပေးထားပြီး အရည်ကိုစစ်ယူကာသောက်သုံးကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကော်ဖီစေ့ကို လှော်ပေးမှုနည်းများအလိုက် လှော်ပြီးသား ကော်ဖီစေ့ရဲ့ အရောင်အနု၊ အရင့်ကို ဖြစ်စေပါတယ်။ အညိုရောင်

ကော်ဖီစေ့၊ ညိုနက်ရောင် ကော်ဖီစေ့နဲ့ အနက်ရောင် ကော်ဖီစေ့ စသည်ဖြင့် ကော်ဖီစေ့ကို လှော်တဲ့အခါ ပေးတဲ့မီးရဲ့ ပြင်းအား အနည်း၊ အများအလိုက် လှော်ထားတဲ့ကော်ဖီစေ့ရဲ့ ခါးသက်မှုပြင်းအားပမာဏလည်း ကွာခြားသွားစေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဓာတုဗေဒပညာရှင်များဟာ

လှော်ထားတဲ့ ကော်ဖီစေ့ရဲ့ ခါးသက်စေမှု အပြင်း၊ အပျော့အခြေအနေများကို စမ်းသပ်လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။ ကော်ဖီရဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာကိုဆုံးဖြတ်ပေးရာတွင် လှော်ထားတဲ့ ကော်ဖီစေ့အခြေအနေအလိုက် ပါဝင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းများကို ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်မှု ပြုလုပ်ခြင်းနဲ့အတူ ကော်ဖီ

အရသာကို ခံစားဆုံးဖြတ်ပေးနိုင်တဲ့ ကောင်းစွာလေ့ကျင့်ထားတဲ့ အရသာဆုံးဖြတ်သူများနဲ့လည်း ခါးသက်မှုအရသာ အပြင်း၊ အပျော့ကို ခွဲခြားဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ကော်ဖီစေ့မှာပါဝင်တဲ့ ကဖိန်းဓာတ်ဟာ ကော်ဖီရဲ့ခါးသက်မှုကို အဓိကဖြစ်စေတာလို့ လူအများက တွေးထင်ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် စမ်းသပ်တွေ့ရှိချက်များ အရ ကော်ဖီခါးသက်မှုရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ကဖိန်းက ပေးစွမ်းစေတာဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။

တွေ့ရှိချက်အရ အခြားဓာတ်ပေါင်းနှစ်မျိုးက ကော်ဖီရဲ့ ခါးသက်မှုအရသာအများစုကို ပေးစေနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ စူးရှိတဲ့အရသာကို ပေးစွမ်းနိုင်တဲ့ဓာတ်ပေါင်းနှစ်ခုလုံးဟာ လှော်ထားတဲ့ ကော်ဖီစေ့ထဲမှာသာ တွေ့ရတဲ့ ဓာတ်တိုးမှုကို ဆန့်ကျင်ပေးတဲ့ အင်တီအောက်ဆီဒင့်များ ဖြစ်ကြပါတယ်။

မလှော်ရသေးတဲ့ ကော်ဖီစေ့ အစိမ်းများထဲမှာမူ ပါဝင်မှုမရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဓာတ်ပစ္စည်းနှစ်မျိုးအနက် “ကလိုရိုဂျင်းနစ်အက်ဆစ် လက်တုန်း”လို့ခေါ်တဲ့ဓာတ်ပေါင်းဟာ အသင့်အတင့်မှ အလယ်အလတ်အဆင့်ထိသာ လှော်ထားတဲ့ ကော်ဖီစေ့ထဲမှာ တွေ့ရပြီးဖီနိုင်းလင်ဒိန်း”လို့ခေါ်တဲ့

ဓာတ်ပေါင်းဟာ အစေ့မဲနေသည့်တိုင်ခပ်ပြင်းပြင်းလှော်ပေးထားတဲ့ “အက်စပရက်စို” ကဲ့သို့သော ကော်ဖီစေ့ထဲမှာ ပမာဏများစွာ ပါဝင်နေတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ ကော်ဖီစေ့ကို ခပ်ပြင်းပြင်းလှော်လိုက်တဲ့အခါ ကလိုရိုဂျင်းနစ်အက်ဆစ် လက်တုန်းမှ ဓာတ်ပြိုကွဲပြီး ဖီနိုင်းလင်ဒိန်းဓာတ်ပေါင်း ဖြစ်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ ကော်ဖီရဲ့ ခါးသက်တဲ့အရသာ အနည်း၊ အများဟာ စိုက်ပျိုးတဲ့ ကော်ဖီမျိုးများအပေါ်မှာလည်းမူတည်နိုင်ပါတယ်။ မြေပြန့်ကော်ဖီလို့ခေါ်တဲ့ ရိုဘတ်စတာ ကော်ဖီမျိုးဟာ ကုန်းမြင့်ကော်ဖီလို့ခေါ်တဲ့ အာရေဗီးကားကော်ဖီမျိုးမှာထက် ကဖိန်းဓာတ်ပါဝင်မှု ပိုများပါတယ်။

ထို့ကြောင့် မြေပြန့်ကော်ဖီက ကုန်းမြင့်ကော်ဖီထက် အခါးဓာတ်ပိုစေပါတယ်။ စိုက်ပျိုးတဲ့ကော်ဖီမျိုး တူညီသော်၊ ကော်ဖီရဲ့အခါးဓာတ် အရသာပြင်းအားပမာဏဟာကော်ဖီစေ့ကို လှော်ပေးမှုအခြေအနေပေါ်မှာအဓိကကျစေပါတယ်။ မီးအေးအေးနဲ့ ကော်ဖီစေ့အရောင်အနည်းငယ်မှ အသင့်တင့်သာ အညိုရောင်ရှိစေရန် လှော်ပေးထားတဲ့ ကော်ဖီထက် မီး ပြင်းပြင်းနဲ့ အစေ့ရောင် ညိုမဲသည်ထိ လှော်ပေးထားတဲ့ကော်ဖီက အခါးဓာတ်အရသာကို ပိုမိုစေပါတယ်။ လှော်ပေးတဲ့အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီးလည်း အခါးဓာတ် အနည်း၊အများကို ဖြစ်စေနိုင်ပါသေးတယ်။ ကော်ဖီစေ့ကို ဖိအားများများနဲ့ အပူချိန်မြင့်မြင့်ပေးလှော်ပါက အခါးဓာတ်ပေါင်များစွာ ဖြစ်လာစေပြီး အခါးဓာတ်ကို ပိုမိုခံစားရစေနိုင်ပါတယ်။ ကော်ဖီအခါးဓာတ် များနေခြင်းမှအခါးဓာတ် နည်းလာစေနိုင်ရန်အတွက်လည်း နည်းလမ်းများ စမ်းသပ်ရှာဖွေနေကြောင်း သိရပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် သင်ကော်ဖီကို ခါးခါးကြိုက်သလား၊ အသင့်အတင့်ခါးတာကို ကြိုက်သလားဆိုတာဟာ သင့်မှာပါတဲ့ မျိုးဗီဇရဲ့ ဒီအန်နေအခြေအနေပေါ် မူတည်နေနိုင်ကြောင်းပါခင်ဗျာ။

- ဒေါက်တာစိန်လှဗိုလ်

မြန်မာတောင်သူကြီးများ ဂျာနယ်